8 Μαΐου 2018 - Μέγαρο Μουσικής Αθηνών Tο “ΔΙΑΖΩΜΑ” διοργανώνει διάλεξη για την Πολιτιστική Διαδρομή “ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ”

8 Μαΐου 2018 - Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Tο “ΔΙΑΖΩΜΑ” διοργανώνει διάλεξη για την Πολιτιστική Διαδρομή “ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ”

Όπως σας είχαμε ενημερώσει από το προηγούμενο φύλλο της «ΜΑΚΙΣΤΙΑΣ» (Φ. 91, σελ. 8 ), το «ΔΙΑΖΩΜΑ» διοργανώνει διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος), στις 8 Μαΐου 2018 και ώρα 19:00 με θέμα την Πολιτιστική Διαδρομή «ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ» και ομιλητές τους αρχαιολόγους κ. Λάζαρο Κολώνα – Επίτιμο Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων, την κ. Ευαγγελία Παπαδοπούλου, Δρ. Αρχαιολογίας και τον κ. Γιάννη Νικολόπουλο, συνιδρυτή της εταιρείας «Clio Muse». Συντονίζει ο Πρόεδρος κ. Σταύρος Μπένος και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Για την Πολιτιστική – Τουριστική Διαδρομή «ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ» η «ΜΑΚΙΣΤΙΑ» έχει αναφερθεί και παλαιότερα - το 2014 (φ. 79, σελ. 1), όπως εύκολα μπορείτε να βρείτε και στην ιστοσελίδα μας www.makistia.gr.

Είναι ένα αναπτυξιακό εργαλείο για τα χωριά μας, τους Δήμους Ζαχάρως και Κρέστενας-Ανδρίτσαινας, το Νομό μας και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και πρέπει να είμαστε όλοι εκεί. Ιδιαίτερα οι Βουλευτές μας, οι Δήμαρχοι, ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Ηλείας κ. Γεωργιόπουλος, ο Περιφερειάρχης κ. Απόστολος Κατσιφάρας πρέπει να δώσουν το παρών, αλλά και να αναλάβουν την προώθηση αυτής της μεγάλης υπόθεσης για τον τόπο μας.

Πρόσφατα, στις 01/03/18, το Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ολυμπίας επισκέφτηκε το «ΔΙΑΖΩΜΑ» στα γραφεία του, όπου ο πρόεδρος κ. Σταύρος Μπένος μάς ενημέρωσε για τις άλλες πετυχημένες διαδρομές (στις Περιφέρειες Ηπείρου, Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας κ.α.) και μας κατέθεσε τις σκέψεις του για την Πολιτιστική Διαδρομή «ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ».

Παρακάτω δημοσιεύουμε το κείμενο που μας απέστειλε το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και έχει στηριχθεί στη μελέτη που εκπόνησε ο κ. Δημήτρης Καλουδιώτης και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης με τίτλο: «Καταγραφή των Περιβαλλοντικών και Πολιτιστικών Μνημείων που βρίσκονται κατά μήκος της Ολυμπίας Οδού και συγκρότηση του Φακέλου της Πολιτιστικής Διαδρομής, προκειμένου το έργο να υποβληθεί για ένταξη σε Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα». Τη χρηματοδότηση της μελέτης διέθεσε η ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.

Φώτης Γ. Βλάχος

Η Πολιτιστική Διαδρομή της Ολυμπίας Οδού

Οι Πολιτιστικές Διαδρομές και ο ρόλος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ»

Η πολιτιστική διαδρομή είναι ένα εξειδικευμένο και επώνυμο προϊόν πολιτιστικού τουρισμού, το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συγκεκριμένο συνεκτικό στοιχείο. Διαθέτει δηλαδή, ένα κεντρικό θέμα, καλύπτει μια προσδιορισμένη χωρικά περιοχή και αποκτά μια μοναδική τουριστική ταυτότητα (brand). Ο σχεδιασμός της πολιτιστικής διαδρομής γίνεται ώστε: α) να προσελκύσει επισκέπτες και επενδύσεις στην περιοχή, β) να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο, γ) να εξασφαλίσει πόρους για τη συντήρηση των χώρων και δ) τελικά να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη στην τοπική κοινωνία και να συντελέσει στην αειφόρο ανάπτυξη.

Το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ», αξιοποιώντας το μνημειακό πλούτο της χώρας, προτείνει τη διαμόρφωση ενός δικτύου πολιτιστικών διαδρομών, με συνεκτικό στοιχείο τα μνημεία της φύσης και του πολιτισμού. Το δίκτυο αυτό μπορεί να υλοποιηθεί σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς. Για να αποκτήσει μεγάλη δυναμική το δίκτυο αυτό, είναι απαραίτητο η κάθε πολιτιστική διαδρομή να αναπτυχθεί ως ένα ολιστικό πρόγραμμα που θα συνδέει τα μνημεία με το σύνολο των τοπικών δραστηριοτήτων (πρωτογενή τομέα, γαστρονομία κάθε περιοχής, λαϊκό πολιτισμό, καταλύματα κ.λπ.). Η επιτυχία του προγράμματος υλοποιεί τελικά το βασικό όραμα του Διαζώματος που είναι: «τα μνημεία στο κέντρο της ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης».

Η ολιστική αυτή προσέγγιση του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού αποθέματος, αποτελεί βασικό στόχο του ΕΣΠΑ 2014 – 2020 και αποτυπώνεται στο αναπτυξιακό όραμα της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου, όσο και στη δομή των Επιχειρησιακών της Προγραμμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ύπαρξης ενός επιχειρησιακού μοντέλου, προβλεπόμενου από το ΕΣΠΑ, που δίνει τη δυνατότητα ολιστικής προστασίας, ανάδειξης, προβολής και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (Ο.Χ.Ε.), άλλα και εργαλεία όπως η Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (Β.Α.Α.) και η Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ).

Για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και υλοποίηση μιας Πολιτιστικής Διαδρομής απαιτούνται τέσσερα τουλάχιστον βήματα, που περιλαμβάνουν τις ακόλουθες φάσεις: α) τα έργα υποδομής που αφορούν στην προστασία των χώρων και μνημείων (εργασίες αποκατάστασης και προσβασιμότητα στους αρχαιολογικούς χώρους), β) οι ενέργειες προώθησης (μάρκετινγκ) και οι ψηφιακές εφαρμογές που απαιτούνται για την προβολή αυτών, γ) η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και δ) η λειτουργία φορέα διακυβέρνησης (διαχείρισης) του όλου εγχειρήματος. Ο φορέας διαχείρισης καλείται να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα της διαδρομής και μετά το πέρας των χρηματοδοτήσεων της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου.

Περιγραφή της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ολυμπίας Οδού

Η Ολυμπία Οδός διασχίζει τμήμα της βόρειας Αττικής και σημαντικό τμήμα της Δυτικής Πελοποννήσου. Ένθεν και ένθεν της την περιβάλλουν μνημεία της φύσης, του αρχαίου, μεσαιωνικού και σύγχρονου πολιτισμού. Επίσης, κατά μήκος της υπάρχουν πολλοί και ξεχωριστής ομορφιάς θαλάσσιοι και ορεινοί τουριστικοί προορισμοί. Ο λιμένας της Πάτρας αποτελεί μια πύλη επικοινωνίας με επισκέπτες από την Ιταλία και επιπλέον η Ολυμπία Οδός διακινεί το μεγαλύτερο μέρος ταξιδιωτών από και προς τη Δυτική Ελλάδα και την Αλβανία. Η αξιοποίηση των παραπάνω μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης μιας Πολιτιστικής – Περιβαλλοντικής τουριστικής διαδρομής, καθιστά μια ιστορικής σημασίας ευκαιρία και πρόκληση.

Η προτεινόμενη Πολιτιστική Διαδρομή της Ολυμπίας Οδού, έχει όλα τα στοιχεία για να αναδειχθεί σε ένα διεθνούς ακτινοβολίας, επώνυμο τουριστικό πολιτιστικό προϊόν, διατηρώντας την επωνυμία της ως brand name και οικοδομώντας βήμα βήμα μια μοναδική τουριστική ταυτότητα με ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική. Η πρόταση αυτή επιχειρεί να αξιοποιήσει την Ολυμπία Οδό ως εφαλτήριο για την τουριστική και οικονομική ανασύνταξη της βόρειας και δυτικής Πελοποννήσου, μέσα από την προστασία, ανάδειξη και διαχείριση των πλούσιων περιβαλλοντικών και πολιτιστικών μνημείων που εντοπίζονται σε όλο της το μήκος. Με αφετηρία της Διαδρομής τα μνημεία της Ελευσίνας, όπου βρίσκεται και ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά κέντρα της αρχαιότητας, και κατάληξη την Αρχαία Ολυμπία και την περιοχή του Επικούρειου Απόλλωνα, έχουν καταγραφεί 42 επισκέψιμα μνημεία φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επιπλέον, η πλειοψηφία των αρχαιολογικών χώρων, που εντοπίζονται στο τμήμα αυτό, είναι σε άριστη κατάσταση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα μνημείων της Διαδρομής είναι: η Ακροκόρινθος, ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Στυμφάλου, η λίμνη Στυμφαλία και το Μουσείο Περιβάλλοντος (Π.Ι.Ο.Π.), το αρχαίο θέατρο στη Σικυώνα, το φαράγγι και το εθνικό πάρκο Χελμού - Βουραϊκού, τα αρχαία θέατρα της Αιγείρας και της Κερύνειας, η Αλυκή του Αιγίου (δίκτυο Natura 2000), το αρχαιολογικό πάρκο και τα μνημεία της Πάτρας, η λιμνοθάλασσα της Καλογριάς, το δάσος της Στροφυλίας, το κάστρο Χλεμούτσι, η αρχαία Ήλιδα και το αρχαίο της θέατρο, το αρχαίο θέατρο της Πλατιάνας και πολλά ακόμη απίστευτης ομορφιάς μνημεία. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της προτεινόμενης Διαδρομής θα επιτευχθεί με την τεχνογνωσία μιας νέου τύπου τουριστικής ανάπτυξης, και φυσικά με συνέργειες που θα αναπτυχθούν μεταξύ του διαπεριφερειακού δυναμικού, των επιχειρήσεων και των τοπικών δυνάμεων.

Χρηματοδότηση του προγράμματος «Πολιτιστική Διαδρομή της Ολυμπίας Οδού»

Για τη δημιουργία της «Πολιτιστικής Διαδρομής της Ολυμπίας Οδού» μια σημαντική συγκυρία είναι πως υπάρχει ήδη μια ολοκληρωμένη μελέτη που αφορά το πρόγραμμα και η οποία επιτρέπει την υποβολή του έργου προς χρηματοδότηση. Πρόκειται για τη μελέτη: «Καταγραφή των Περιβαλλοντικών και Πολιτιστικών Μνημείων που βρίσκονται κατά μήκος της Ολυμπίας Οδού και συγκρότηση του Φακέλου της Πολιτιστικής Διαδρομής, προκειμένου το έργο να υποβληθεί για ένταξη σε Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα». Τη μελέτη ανέθεσε το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και εκπόνησαν ο Κ. Δ. Καλουδιώτης και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, με χρηματοδότηση που διέθεσε η ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε και ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2016.

Για την υλοποίηση του προτεινόμενου προγράμματος της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ολυμπίας Οδού καταβάλλεται προσπάθεια να ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Λαμβάνοντας υπόψη πως η προτεινόμενη Πολιτιστική Διαδρομή της Ολυμπίας Οδού, έχει ως επίκεντρο περιοχές με σημαντικούς, από άποψη τουριστικού ενδιαφέροντος, αρχαιολογικούς και περιβαλλοντικούς χώρους, όπως συγκεκριμένα: τα Ίσθμια, η αρχαία Κόρινθος, η Σικυώνα, η Αιγείρα, η Κερύνεια, η Κλειτορία, το Λεόντιο, η Ήλιδα, η Πλατιάνα, το Δρυοδάσος της Φολόης κοντά στην Αρχαία Ολυμπία, η Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, οι καταρράκτες της Νέδας, τρία αρχαιολογικά πάρκα (της Ελευσίνας, της Πάτρας και της Αρχαίας Ολυμπίας), καθώς και πως στον πυρήνα της Διαδρομής αυτής είναι η σύνδεση του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού αποθέματος με τον πρωτογενή τομέα και την επιχειρηματικότητα, το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μηχανισμός οικονομικής ανάκαμψης για τις Περιφέρειες από τις οποίες διέρχεται η διαδρομή και ως παράδειγμα καλής πρακτικής σε επίπεδο πολιτιστικής και περιβαλλοντικής διαχείρισης, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Η περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας. Τα σημεία αρχαιολογικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος

Ειδικότερα στην περιοχή της Ηλείας εντοπίζονται μοναδικής αξίας Πολιτιστικά και Περιβαλλοντικά Μνημεία διεθνούς σημασίας, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν το επίκεντρο για τη δημιουργία μιας επιμέρους Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής διαδρομής στην Ηλεία.

Η Αρχαία Ολυμπία είναι ένα από τα μνημεία αυτά. Στον τόπο αυτό άνθισε στην αρχαιότητα ένα σημαντικότατο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο και γεννήθηκαν οι σπουδαιότεροι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι Ολυμπιακοί. Χαρακτηριστικά μνημεία του αρχαιολογικού της χώρου είναι: ο ναός του Δία, ο ναός της Ήρας, το Βουλευτήριο, το Πρυτανείο, το Στάδιο, το Γυμνάσιο, η Παλαίστρα, το Λεωνιδαίο, το εργαστήρι του Φειδία κ.α.

Η Αρχαία Ολυμπία είναι σήμερα ένας πολυπληθής δήμος της ΠΕ Ηλείας. Έχει εγγύτητα σε τρία λιμάνια (α) Κατάκολου – κρουαζιέρα-, β) Κυλλήνης- που ανήκει στο εκτεταμένο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και γ) Πάτρας - ακτοπλοϊκή πύλη με την Ιταλία. Πέρα από το γεγονός ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Ολυμπίας είναι ο πέμπτος σε επισκεψιμότητα χώρος στην Ελλάδα, βρίσκεται πλησίον, επίσης, με τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ήλιδας και του Επικούρειου Απόλλωνα. Επιπλέον, παρουσιάζει εγγύτητα σε σημαντικά περιβαλλοντικά μνημεία, και έχει ένα δυναμικό πρωτογενή τομέα. Γίνεται αντιληπτό πως η Αρχαία Ολυμπία αποτελεί μια περιοχή με υψηλή αναπτυξιακή δυναμική.

Στον άξονα της Αρχαίας Ολυμπίας βρίσκονται τα ακόλουθα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά μνημεία:

• Η Αρχαία Ήλιδα, η πόλη που φιλοξενούσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η οποία διαθέτει ένα εντυπωσιακό αρχαίο θέατρο.
• Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το άλλοτε καθολικό της Μονής Φραγκαβίλλας (11^ος αι.), που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Αμαλιάδας στο Δήμο Ήλιδας.
• Το τρίγωνο της φραγκικής ιστορίας στην περιοχή της Ηλείας που αποτελείται από: α) το κάστρο Χλεμούτσι (13^ος αι.), στο δήμο Κυλλήνης, που ήταν το ισχυρότερο φρούριο του φράγκικου πριγκιπάτου της Αχαΐας και ο αρχαιολογικός του χώρος είναι σε άριστη κατάσταση και έχει υψηλή επισκεψιμότητα.

β) η Γλαρέντζα  (Clarentia, Clarence), η οποία βρίσκεται στη θέση Παλαιόκαστρο, μια μεσαιωνική πόλη η οποία ιδρύθηκε λίγο μετά τα μέσα του 13ου αι. για να αποτελέσει τη βασική σκάλα για τα πλοία του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο αρχαιολογικής ανασκαφικής έρευνας,

γ) τα ερείπια του γοτθικού ναού της Αγίας Σοφίας στην Ανδραβίδα (13^αι.).

• Το περίφημο δρυοδάσος στο οροπέδιο της Φολόης (Δίκτυο Natura 2000).
• Το δέλτα του Πηνειού. Ένας φυσικός υδροβιότοπος σπουδαίας σημασίας (Δίκτυο Natura 2000).
• Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, σημαντικός οικότοπος, με σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, μεγάλη φυσική ομορφιά.
• Η Αρχαία Ολυμπία.
• Η λίμνη Καϊάφα, με τις ιαματικές πηγές.
• Το Αρχαίο θέατρο Πλατιάνας (Αίπυ) και η ακρόπολη που αποτελεί ένα τυπικό παράδειγμα φυσικά οχυρής θέσης που ενισχύθηκε με τείχη και περιελάμβανε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια.
• Το Αρχαίο Λέπρεο.
• Οι καταρράκτες της Νέδας ένα απαράμιλλο φυσικό τοπίο που διασχίζει ο ομώνυμος ποταμός.
• Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, ένας από τους σημαντικότερους και επιβλητικότερους ναούς της αρχαιότητας.

Η πρόταση του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» για τη χρηματοδότηση της Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής διαδρομής της Ηλείας.

Διεύρυνση της υφιστάμενης Ο.Χ.Ε.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2016 εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας το «Στρατηγικό Σχέδιο Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης για άλλες χωρικές στρατηγικές στην ευρύτερη περιοχή του άξονα Κατακόλου – Αρχαίας Ολυμπίας», συνολικού προϋπολογισμού 51.197.152,91 €, εκ των οποίων τα 41.623.952,91 € θα χρηματοδοτηθούν από το Ε.Π. «Δυτική Ελλάδα 2014 – 2020» ενώ τα 9.573.200,00 € από άλλες πηγές χρηματοδότησης.

Με αφορμή την επικείμενη αναθεώρηση των Ο.Χ.Ε. των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων προτείνεται από το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» η διεύρυνση της Ο.Χ.Ε. στην ευρύτερη περιοχή του άξονα Κατακόλου – Αρχαίας Ολυμπίας, προκειμένου να συμπεριλάβει στη χρηματοδότηση αυτή και το πρόγραμμα της Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής διαδρομής της Ηλείας, που αποτελεί ένα τμήμα της Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής διαδρομής της Ολυμπίας Οδού που προτείνει το «ΔΙΑΖΩΜΑ».

Η υλοποίηση του παραπάνω προγράμματος θα είναι μια ιδανική ευκαιρία για την ανάπτυξη της Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας και τη σύνδεση των μνημείων της με την αειφορία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Συμπερασματικά, προτείνεται :

α) η χρηματοδότηση της Πολιτιστικής και Περιβαλλοντικής Διαδρομής κατά μήκος της Ολυμπίας Οδού (Ολυμπία Διαδρομή) από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ, ή

β) η χρηματοδότηση τμήματος της Ολυμπίας Διαδρομής, ως μια επιμέρους «Πολιτιστική και Περιβαλλοντική Διαδρομή του νομού Ηλείας», μέσω της διεύρυνσης της εγκεκριμένης Ο.Χ.Ε. (άξονας Κατακόλου – Αρχαίας Ολυμπίας) από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.

Το μέλλον της Πολιτιστικής Διαδρομής της Ολυμπίας Οδού είναι συνδεδεμένο με τη συνεπή αφοσίωση και συμμετοχή των τοπικών δυνάμεων (αυτοδιοίκηση, συνεταιρισμοί, επιχειρηματικές δυνάμεις, εθελοντές). Η κινητοποίηση των δυνάμεων αυτών θα εμφυσήσει ένα δυναμικό όραμα στην τοπική κοινωνία συνολικά και θα συνδιαμορφώσει το μέλλον των Περιφερειών.